Giriş
Nuri Demirağ, 1886 yılında Sivas Divriği’de doğdu. 17 yaşında Ziraat Bankası’nda işe başlar. Görevinde hızla yükselir. İşgalcilerin hakaretine uğrar ve bundan dolayı bankadaki görevinden istifa eder. Daha sonra bir sigara imalathanesi açar. İmalathanenin kapısına zafere olan inancını yansıtan “Türk Zaferi Sigarası” tabelasını asar. Sermayesini artırır, başarılı bir iş insanı olur. Müdafa-i Hukuk Cemiyeti ile Milli Mücadele’de önemli roller üstlenir.
***
Tren hatlarını inşa eden Fransız şirketin sözleşmesi feshedilince, bu fırsatı kaçırmaz yurdun dört bir yanını demir ağlarla örmeye başlar. Mustafa Kemal Atatürk’ten “Demirağ” soyadını alır. Daha sonra büyük inşaat projelerine başlar. İzmit Selüloz, Sivas Çimento, Bursa Merinos, Karabük Demir Çelik, Eceabat Havalimanı, İstanbul Hal Binası’nı inşa eder.
***
İstanbul’un iki yakasını ortasından tren geçen bir köprü ile bağlamak ister. Atatürk tarafından çok beğenilen bu proje, dönemin hükümetinden onay alamaz. Proje maddi yetersizliklerden dolayı reddedilir. 1933 yılında ‘Keban Barajı’ projesini sunar. Yabancıların pahalıya sattığı çimentoyu ucuza üretmek için fabrika kurmak ister. Bütün projeleri engellenir. İlk köprü Demirağ’ın fikrinden yaklaşık 45 yıl sonra, Keban Barajı onun önerisinden 33 yıl sonra yapılır.
***
“Bir millet tayyaresiz yaşayamaz. Bu yaşama vasıtasını başkalarının lütfundan bekleyemeyiz” der. 1936'da Beşiktaş’ta Tayyare Atölyesi'ni inşa eder. Kendi adının baş harflerini verdiği Nu.D-36 uçaklarının üretimine başlar. Yeşilköy’de 1500 dönümlük bir arsa satın alır. Pistin bulunduğu arazide pilotların yetişmesi için havacılık okulu kurar. 1938 yılında Nu.D-38 adlı çift motorlu altı kişilik yolcu uçağı yapar. İlk sipariş Türk Hava Kurumu (THK) tarafından verilir. İlk yerli paraşüt üretimini gerçekleştirir.
***
THK, uçakları teslim almadan önce, Eskişehir’de bir test uçuşu yapılmasını ister. 1938’de Nu.D-36 uçak piste inerken düşer. Savunma Bakanlığı kazanın pilotaj hatası olduğunu söylemesine rağmen, THK tüm siparişleri iptal eder. Nuri Demirağ, THK ile yıllar süren bir mahkeme sürecine girer. Mahkeme, THK lehine sonuçlanır. Uçakların yurtdışına satılamaması için kanun çıkartılır. Sipariş alamayan fabrika 1950’de kapanır, uçuş alanı istimlak edilir!
***
1950 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk muhalefet partisi ‘Milli Kalkınma Partisi’ni kurar. Kendi parti propagandası için gazete kurar. Radyo açmayı denese de izin alamaz. Kurduğu parti, Meclis'e giremez. 1954 seçimlerinde Demokrat Parti’den adaylığını koyar, Sivas milletvekili olur.
