Giriş
‘Büyük Kıtlık’ ya da diğer adıyla ‘Patates Kıtlığı’ İrlanda’da 1845 yılında başlayıp 1852 yılında son bulan kitlesel açlık, hastalık ve göç dönemidir. Kıtlığın nedeni, özellikle yoksulların temel besini olan patatese bulaşan bir mantardır. Mantar, patateslere verdiği zararla İrlanda’da patates kıtlığına yol açar. Patates kıtlığı tüm çabalara rağmen 7 yıl boyunca önlenemez.
***
Kıtlık, yaklaşık bir milyon kişinin ölümüne, bir milyon insanın göç etmesine neden olur. İngiliz toprak sahiplerine borçlarını ödeyemedikleri için topraklarından çıkmak durumunda kalan İrlandalılar, çareyi göç etmekle bulur. Yetersiz beslenme ve bakımsızlık kısa zamanda hastalıkları beraberinde getirir. Tifo ve kolera gibi bulaşıcı hastalıklar çok sayıda ölüme yol açar. Bir milyona yakın İrlandalı ceplerindeki son parayı ABD, İngiltere, Kanada ve Avustralya’ya gitmek için kullanır.
***
Ekilen patateslerin tamamını yok eden mantar, ambarlardaki patatesleri de etkiler. Yedi yıllık kıtlık sona erdiğinde ülkenin nüfusu yüzde 25 azalır. Kıtlık, İrlanda tarihinde bir dönüm noktası olur. Adanın demografik, siyasi, ekonomik ve kültürel manzarası değişir.
***
1847 yılında Osmanlı Sultanı Abdülmecid Han, İrlanda’da yaşanan kıtlığın vahametini, kendisine hizmet eden İrlandalı doktorundan öğrenir. Doktor, Sultan’dan halkı adına yardım ister. Aldülmecid Han, yardım talebini olumlu karşılar. İrlanda’ya 5 bin Sterlin göndermeye karar verir.
***
Padişah'ın İrlanda halkı için 5 bin Sterlin yardımda bulunmak istediği İngiliz hükümetine bildirilir. Fakat bu yardım isteği Kraliçe Victoria’nın dahi kendi vatandaşlarına ancak 2 bin Sterlin yardımda bulunduğu gerekçesiyle geri çevrilir.
***
Yapılmak istenen yardımın bin Sterlin’e düşürülmesini rica eden İngilizlerin bu isteğini kabul eden Padişah, diplomatik nezaket gereği Kraliçe’nin bağış miktarından daha fazla bağışta bulunmak istemez. Bu nedenle para bağışını sembolik bir miktarda tutmaya özen gösterir. 2 bin Sterlin değerindeki 3 gemi dolusu buğday, İrlanda’ya gizlice gönderilir. Yardım gizli yapıldığı için bu işlemin evrakları da gizli kalır! Olayla ilgili tek belge günlük bir gazetenin haberidir.
***
Kraliçe Victoria ve İngiliz hükümeti, bu yardımları nedeniyle Padişah'a 25 Mayıs 1847 tarihli bir mektupla teşekkür eder. İrlanda halkı da aynı şekilde Padişah'a bir teşekkür mektubu yollar. İrlandalılar gemilerin yanaştığı Drogheda şehrindeki birçok yapıda Türk hilal ve yıldızına yer vererek zor zamanlarında yardımlarına koşan Türk dostlarına şükranlarını sunar.
