Giriş
Solomon V. Shereshevsky, 20. yüzyılın başlarında Moskova’da yaşayan bir gazeteci. Shereshevsky’nin sıra dışı yeteneğini ilk fark eden, çalıştığı gazetenin editörü oldu. Shereshevsky, toplantılarda hiç not tutmuyordu. Editör ilk başta Shereshevsky’nin başarılı olamayacağını düşünse de kısa zamanda genç adamın kendisine verilen tüm bilgileri mükemmel bir şekilde hatırladığını fark etti.
Editör onu kısa süre sonra ünlü Rus nörolog Alexander R. Luria ile buluşturdu. İlk görüşmelerinden sonra Luria, genç gazetecinin alışılmadık rahatsızlığından büyülendi. Sonraki otuz yıl boyunca düzenli olarak Shereshevsky’yi görmeye, sıkıntılarını ve yeteneklerini titizlikle not etmeye başladı. İlk olarak Shereshevsky'nin yeteneğinin sınırlarını bulmaya çalıştı. Luria sayı ve kelime listelerini okudu. Liste ne kadar uzun olursa olsun, Shereshevsky onu tekrar etmeyi başardı.
***
Luria, Shereshevsky’nin hafızasının ‘belirgin sınırları olmadığı’ sonucuna vardı. Shereshevsky’nin tek ihtiyacı, dizideki her bir unsur arasında üç ila dört saniyelik duraklama olmasıydı. Shereshevsky için listelerin sözcükler, sayılar, sesler veya anlamsız hecelerden oluşması fark etmedi. Sonunda hepsini hatırladı. Aslında bu durum uzun süreli belleğinin de bir parçası gibi görünüyordu.
Luria, Shereshevsky’nin on beş yıl sonra tekrar test edildiğinde listeleri hatırlayabildiğini gördü. Solomon Shereshevsky’nin beyni öğrendiği her kelime için otomatik olarak görüntü oluşturuyordu. Örneğin mavi deyince aklına mavi bayrak sallayan bir kişinin görüntüsü geliyordu; yedi rakamı, bıyıklı bir adamı çağrıştırıyordu.
***
Luria hastasının hafızasının sınırlarını ölçemediği için, Shereshevsky’nin diğer sorunlarına, özellikle de kendine özgü dünya algısına odaklandı. Shereshevsky aslında ağır bir sinestezi hastasıydı. Sinestezi, normalde ayrı ayrı deneyimlenen duyuların bir araya gelmesidir. Bazı sinestezler kelimeleri duyduklarında veya okuduklarında renkleri deneyimlerken, diğerleri neredeyse her kombinasyonda tatlar, kokular, şekiller veya dokunuşlar yaşayabiliyordu.
Shereshevsky için bir restoranda, menüdeki rastgele bir kelime, iştahını kaybetmesine, tat ve koku karışımına neden olabiliyordu. Aynı anda hem yiyip hem de gazete ve dergi okuyamıyordu. Yemeğin gerçek tadı, kelimelerin tetiklediği tatla bileşiyor ve okuduğu şeyi anlamasını zorlaştırıyordu.
***
Shereshevsky, gazetecilik kariyerinden vazgeçti ve gösterilerde ezberleme konusundaki inanılmaz yeteneğini insanlara göstererek hayatını kazanmaya başladı. Zamanla bazı şeyleri unutabilmek için kendine telkin uygulamaya başladı.
Bu sayede vücut işlevlerini bile kontrol eder duruma geldi. Başarısına rağmen, gösteri dünyasında hiçbir zaman büyük bir tatmin yaşamadı ve bir süre sonra bundan vazgeçti. Daha sonra Moskova’da taksi şoförü oldu.
Ne yazık ki 1958’de unutmak için sığındığı alkol nedeniyle hayatını kaybetti. Shereshevsky, bizlere unutmamanın da aslında bir sorun olduğunu gösteriyor!
