Giriş
Favori renkler genellikle çocuklukta ortaya çıkıyor. Herhangi bir çocuğa sevdiği rengi sorduğunuzda, çoğu artık cevap vermeye hazırdır. Araştırmalara göre bebeklerin renk seçimi oldukça geniş ve tutarsız ancak yine de bebeklerin açık tonlara yöneldikleri görülüyor.
Küçük yaşlardan itibaren favori bir renk seçmeye başlıyoruz. Büyüdükçe renk tercihimiz genellikle değişiyor ve bu büyük ölçüde kontrolümüz dışındaki etkilerden kaynaklanıyor. ABD’deki Wisconsin-Madison Üniversitesi’nden psikoloji profesörü Karen Schloss “Renkler nötr olmaktan uzaktır. Aksine, insanlar çoğunlukla öznel hikayeler nedeniyle onlara anlam yükler ve böylece bir tonu itici veya çekici bulmak için kişisel nedenler yaratır” diyor.
Kalem ve boya üreticisi Crayola, 1993 yılında Amerikalı çocuklardan en sevdikleri rengi söylemelerini ister. Çoğu çocuk mavinin farklı tonlarını seçer. Yedi yıl sonra firma deneyi tekrarlar. Yine mavinin yedi tonu sıralamada ilk 10’da yer alır! Mavi renk tercihinin, 19. yüzyılda kaydedilen ilk renk çalışmalarından bu yana kesintisiz olarak devam ettiğini görüyoruz. Mavi renkle ilgili deneyimlerimizin pek çoğu olumludur; deniz ya da gökyüzü gibi.
Aynı şekilde Schloss’un çalışması, biyolojik atık veya çürüyen gıdalarla ilişkilendirilen kahverenginin neden bu kadar tiksindirici bir renk olduğuna dair ipucu da veriyor. İnternet bazlı piyasa araştırma şirketi YouGov, 10 ülkede en çok ve en az sevilen renkleri araştırdı. Çıkan sonuçlara göre mavi, her kıtada en sevilen renk. Çin’de dahi mavi, ülkenin ana rengi olan kırmızıyı geçerek ilk sıraya oturdu.
Konu ile ilgili ilk araştırma 1941 yılında yapıldı. Bu araştırmada kültür, cinsiyet ve yaştan bağımsız olarak mavi ve tonlarının dünya genelinde en çok sevilen renk olduğu görüldü. Aslında renk algımızın oluşma süreci de son derece ilginç: Bir renk gördüğümüzde beynimizde, daha önce yaşadığımız deneyimlere dair kayıtlardaki duygularla bir ilişki kuruluyor.
Amigdala ile hipotalamusun birlikte çalışması renk algısına psikolojik unsurlar ekliyor. Dolayısıyla bir rengi görmenin bir parçasını da duygular oluşturuyor. Amigdala, olayların kayıtlarını duygularla birlikte tutuyor. Bu yüzden geçmişte yaşadığımız deneyimlere ait duygular, bugün yaşadığımız deneyimlerde ortaya çıkıyor.
Amigdalanın hayatta karşılaştığımız şeylerin tehlikeli mi yoksa güvenli mi olduğuna dair karar almamızda büyük sorumluluk üstlendiği biliniyor. Bu da bir şeyi hoş mu yoksa nahoş mu bulduğumuzu belirliyor. Renk tercihleri de hoş ve nahoş algıları ile yakından ilgili.
Hoşnutlukla ilişkili renkleri seviyor ve bu renkleri daha çok görmeyi istiyoruz. Her insanın kişiliğini şekillendiren deneyimleri farklı olduğundan, insanların algıları da birbirinden farklıdır. Bu farklılıkların yanısıra yaş, cinsiyet, kültür vb. kişisel özellikler de kişinin renk tercihini etkiliyor.
Renk tercihleri çevresel faktörlerden de etkileniyor. Gelenekler ve modadan etkilendiğimiz gibi yaşadığımız bölgenin iklimi, coğrafi özellikleri algımızı ve renk seçimlerimizi etkiliyor.
