Giriş
85 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin tam metnini dün vermiştim. Şimdi bu metinle neler yapacağız?
Dün bir cümle ile bahsettim, yeni yapılacak sözleşmeler için problem yok. Kira sözleşmeleri dahil çok geniş ticari sözleşmelerde, bedeller TL olarak belirlenecek. Bu tamam. Peki ya bu kararnameden önce yapılan sözleşmelerde ne olacak?
Bunun yanıtı kararnamenin geçici 8’inci maddesinde yazılı. Türk Lirası olarak taraflarca yeniden belirlenir, deniliyor. Peki kim belirleyecek? İşte bunun yanıtı yok. Üstelik bir de süre verilmiş, 30 gün. Yani taraflar kafa kafaya verecek ve yeni kira bedelini belirleyecek. Şimdi ben kira bedeli diyorum ya, kira bedeli çok geniş bir kesimi içerdiği için kiradan söz ediyorum.
Finansal kiralama da sözleşmeye bağlı taksitli satış özellikle de gayrimenkul satışları bu kapsamda. Peki bunlar bir ay içinde nasıl taraflarca belirlenecek?
Örneğin yurttaki hemen hemen tüm alışveriş merkezlerinde (AVM) kiralar döviz bazlı. Bugün dolar karşılığı 60 bin TL olan bir aylık kira için, kiralayan kaç liraya razı olur, kiracı kaç lirayı kabul eder?
Yine finansal kiralamalarda yurtdışından getirilmiş sanayi mallarının aylık taksit ödemelerinin tarafların karşılıklı anlaşmaları ile kaç TL’ye indirilebileceği belli mi? Belli değil elbet.
PEKİ NE OLABİLİR?
İlk aklıma gelen, bu kararname dövize olan bağımlılığı azaltmak, bu nedenle dövize olan talebi azaltmak ve TL karşısında değerini yitirtme kararıdır. Peki ama bu karar alınırken vatandaşlara hukuki çözüm getirtilmesi de gerekmez mi? TL değeri konusunda taraflara karşılıklı anlaşma şartı getirilmiş.
Peki yüz yıllardır karşılıklı anlaşamayan insanlara, hukuki çözüm getirilirken bu defa tarafların karşı karşıya getirilmesinde bir eksiklik yok mu? 1983 yılında bir yasa ile kamu kurumlarına ait kira sözleşmeleri fesholundu. Ancak fesholunurken çözümü de önerildi.
Kiralayan kamu kurumu bir rakam teklif edecek, kabul etmeyen kiracı 30 gün içinde Sulh Hukuk Mahkemesi’nde itirazda bulunacak. Ama şimdi tarafların anlaşması dışında bir çözüm yok. Peki ya anlaşamazlarsa? Mahkemeye gidebilirler mi?
Bugün için kira bedellerinin tespiti konusunda iki dava türü var. Biri kira bedellerinin yeni dönem için tespiti, ikincisi uyarlama talebi.
Bunların oluşması için süreler dahil birtakım şartlar aranır. Bugünkü durumda bu davaların açılması için pek çok sözleşmede şartlar oluşmamıştır. Diyelim ki kiralar için bazı sözleşmelerde şartlar oluştu. Ya finansal kiralama ya da taksitli satışlar için tanzim olunan bonolar.
Örneğin denilemezmiydi: 1 dolar = 4.5 TL veya 5 TL hesabı ile sözleşme revize edilir? Veya son kira bedelinin TL karşılığının yüzde 25’i indirilir. Bunlar, yapılsın anlamına değil hesaplama imkanı tanınması anlamına örneklerdir.
Şimdi bana danışanlara çözüm olarak diyorum ki; ayın ortasındayız, ay sonuna kadar bekleyeceğiz. Bu kararnameye ek bir kararla bunlara ait çözümler de getirilecektir elbet. 15 gün daha bekleyelim.
