Özel günlerin davası

Bizler dolarla işyeri kiralayan esnafız. dolar 4 tl’ye dayandı. sözleşme sonları geldiğinde yine de kira artışı talep ediliyor öte yandan da dolar yükseldikçe yükseliyor. bu durum her gün zarar hanemize yazılıyor. bundan kurtulmanın yolu yok mu? ● M.b.

Dolar 4 TL’ye dayandı, euro da aldı başını gidiyor. Bu sadece dövizle kiralamalarda mı aleyhte durum yaratıyor? Ya yakıttan yiyeceğe kadar artan diğer giderler? Bunları da üstüne koyun ve gerileme ihtimali görülmeyen bir ortamda olduğumuzu bilin.

Soru sadece kira olduğuna göre bakalım ne yapabiliriz? Önce şunu söyleyeyim: Okuyucum dönem sonu kiraya zam yapıldığını söylüyor ya şayet dönem sonu kira zammı için mahkemede kira tespiti davası açılacak ise bu halde mahkeme kiracının muvaffakati olmadan kira tespitini döviz üzerinden değil TL üzerinden yapar. Böyle bir durumda da TL’ye dönülür ve bu da kiracının lehinedir.

‘Uyarlama talep edilebilir’

Bunun dışında çok özel bir durum daha vardır. Ekonominin sarsıntılı dönemlerinde veya dövizin anormal artış gösterdiği durumlarda kiracılar için bir imkan vardır: Uyarlama davası. Bu davada ‘sözleşmedeki kira bedelinin günün şartlarına uyarlanması’ istenir. Ancak bunun bazı şartları var.

Birincisi uyarlama istenilecek kira sözleşmesi uzun süreli olmalıdır (üç yıl ve daha uzun). Sonra sözleşmenin bitimine bir yıldan daha uzun süre olmalıdır. Son olarak da işlem temelinin çökmüş olması lazımdır. İşte bu ifade açıklamayı gerektirir. İşlem temelinin çökmesi demek katlanılamaz bir durumun oluşmasıdır. Bu şartlar var ise kiracı mahkemeden uyarlama ile kiranın indirilmesini talep edebilir. Bu talepte kiracı için olumlu nokta, şartlar oluşmuş ise dönem sonu beklenmeden dava açılır ve mahkeme talebi uygun bulur ise dava tarihinden itibaren uyarlama kararı verir.

Önceki ekonomik kriz dönemlerinde dövizde görülen ani artışlarda uyarlama davalarına çok rastlanmıştır. Durgunluk döneminde açılamayacağı için çok yaygın bir uygulaması yoktur.