Tuvalet eğitimi, küçük yaştaki çocuklar için bazen çok ciddi sorunları da beraberinde getirebildiğini vurgulayan Özel Eğitim Öğretmeni ve Psikolog Mine Ağır, “Bu dönemi sağlıklı bir şekilde geçirmek için öncelikle sabırlı ve dikkatli bir gözlemci olmalıyız. Tuvalet eğitimi için çocuklardan önce, ebeveynlerin bu sürece hazır olmaları gerekir.” dedi.

Israrcı tutum ruhsal sorunlara yol açabilir

Ebeveynler tarafında çocuklara verilen tuvalet eğitimlerinde ısrarcı bir tutum içerisinde bulunulmaması konusunda uyarılarda bulunan Mine Ağır, şunları söyledi:

“Çocuklara tuvalet alışkanlığı kazandırırken, çocuğun bedensel ve ruhsal olarak tuvalet alışkanlığına hazır olmasının yanı sıra ebeveynlerin yaklaşım ve tutumları da tuvalet eğitimini etkilemektedir.

Çocuğunuza tuvalet alışkanlığı kazandırırken, bütün ilgi ve alakanızı tuvalet eğitimine vermemelisiniz. Tuvalet eğitiminde ebeveyn olarak tüm ilgi ve alakamızı tuvalet alışkanlığına aktarırız. Bu durum çocuğunuzda psikolojik bir baskı yaratabilir.

Tuvalet eğitimini veren kişinin baskıcı, ısrarcı, müdahaleci olması, çocuğun psikolojik olarak süreci reddetmesi ve ileride kaka tutma- alt ıslatma, alt kaçırma gibi bir sonuca neden olabilir. Ayrıca eğitim sürecinde, sürekli olarak çocuğa tuvalet ile ilgili sorular da sormamız, alışkanlığın kazanılmasını olumsuz olarak etkileyebilir.” şeklinde konuştu.

Tuvalet eğitimini gözünüzde büyütmeyin

Çocuklara tuvalet eğitimi nasıl verilir?

Çocukların gelişimi ile ilgili ebeveynlerin kaygılarının, tuvalet eğitimini de etkilediğine değinen Ağır, “Tuvalet eğitimini gözünüzde büyütmeniz ve sürecin zorlu geçeceğine olan inancınız, çocuğunuzun bu özerklik sınavını olumsuz etkiler. Ebeveynler, tuvalet eğitimini verirken sürecin kolaylıkla gerçekleşeceğini düşünmelidirler.

Tuvalet eğitimine zihnen hazır olamayan ebeveynler, farklı sorunlarla da baş etmek zorunda kalabiliyorlar. Tuvalet eğitimlerinde, çocuklarda çok sık görülen “kaka tutma davranışı”, bu sorunların başında geliyor. Psiko-seksüel gelişim evresi olarak adlandırdığımız, anal dönemde olan çocuklar dışkılamayı; yitirme, vücudundan bir parçanın kopması şeklinde algılayabilirler. Genellikle tuvalet eğitimin verildiği anal dönemde dışkılama, korkutucu olarak algılanabiliyor ve kaka tutma sorunu ile karşı karşıya kalınabiliyor. Erişkinler için yersiz olarak algılanabilecek bu durum, çocuklar açısından hayatı zorlaştıran korkulara dönüşebiliyor.” dedi.

Çocuklarda kaka tutma problemi kronikleşebilir

Çocuklarda genellikle acı veren bir tuvalet deneyimi sonrası kaka tutma eğiliminin gerçekleştiğini vurgulayan Ağır, “Çocuklara verilen tuvalet eğitimlerinde yaşanabilen kötü deneyimler, eğitimi çocukların gözünde büyütmekte ve kaka tutma gibi sorunlara yol açabilmektedir. Kaka tutma davranışı, kısır bir döngüye girerek, kronikleşmeye kadar varabilir.

Kaka tutma probleminin oluşmasında özellikle ebeveynlerin ve bakım veren diğer erişkinlerin tutumu oldukça etkilidir. Sıklıkla 2-4 yaş arasında görülen kaka tutma davranışı, tuvalet alışkanlığı kazandırılmadan önce yaşanabildiği gibi kazandırıldıktan sonra da yaşanabilir. Kaka tutma davranışı görülen çocuklar, ebeveynlerine; ‘bağımsızlık’, ‘kontrol bende’ gibi mesajlar veriyor olabilirler.” şeklinde konuştu.

Tuvalet eğitimi sırasında cezalandırıcı olmayın

Çocuklarda sık görülen kaka tutma davranışının birçok nedeni olabileceğini belirten Psikolog Mine Ağır, şöyle devam etti:

“Kaka tutma davranışı, psikolojik ya da çevresel nedenlerden kaynaklanabilir. Bu durumun oluşmasında ebeveynlerin tutumu oldukça önemlidir.

Ebeveynlerin tutumu ısrarcı ya da cezalandırıcı ise çocuk, kaka tutma yoluyla kendini ifade ediyor olabilir. Tuvalet eğitimi sırasında cezalandırıcı ve ısrarcı tutumlar, çocuğun tuvalet eğitimi süresinin uzamasına ve zorlaşmasına neden olabiliyor.

Çocuklardaki tuvalet eğitimi ile aynı döneme denk gelen boşanma, ev değişikliği vb. nedenler de kaka tutma davranışını tetikliyor olabilir. Tuvalet eğitimi yaşındaki çocuklar, hassas bir süreçten geçtikleri için bu dönemlerde görülen değişikliklerde, tuvalet eğitiminin belirli bir süre ertelenmesi daha doğru bir tercih olabilir.

Çocukların en önemli ihtiyaçları arasında sayabileceğimiz sevme, sevilme, takdir edilme gibi duyguların aileler tarafından tam olarak karşılanamadığı durumlarda da kaka tutma davranışları sıklıkla görülebilmektedir. Gerekli kabul ve ilgiyi göremeyen çocuklar, kaka tutma eğilimi göstererek, bağımsızlıklarını ilan edebilirler ve böylelikle kabul ve ilgi ihtiyaçlarını da bu yolla karşılayabilirler.” şeklinde ifade etti.

Çocukların kaka tutma alışkanlığı ile nasıl başa çıkılır?

Çocukların gelişimlerinin sorunsuz tamamlanabilmesi için kaka tutma davranışının üstesinden gelinmesi gerektiğine dikkat çeken Ağır, ebeveynlere tavsiyelerde bulunarak, şunları kaydetti:

• “Kaka tutma davranışı gösteren çocuklarda, fiziksel bir sorununun olup olmadığının incelenmesi doğru olacaktır. Aileler, çocuk doktorlarına danışmalı ve bu konu hakkında detaylı bilgiler edinmeliler.

• Çocuklar için, evler güvenli bölgelerdir. Çocuğun ev içerisinde kendini rahat hissetmesi oldukça önemlidir. Çocukların tuvaletten korkmaması için tuvalete uygun yükseklikte tabure konulabilir. Tuvalet eğitimlerinde, çocuklar için korkutucu bir algı oluşturmamak adına hassas davranılmalı ve doğru organize edilmelidir.

• İlk aşamada tuvaletten korkan çocuğun lazımlık üzerine bez ile oturması sağlanabilir. Ardından çocuğu zorlamadan ve motive ederek aşamalı geçişler oluşturulabilir.

• Tuvalet eğitimine başlandığı andan itibaren çocuğun altına bez bağlanmamalıdır. Bez bir kez çıkarılıp eğitime başlanma kararı alındıysa, kesinlikle bir daha kullanılmamalıdır. Gündüz bezsiz, gece bezli olarak devam edilmemelidir. Bu aynı anda iki farklı tutum sergilememize yol açacak ve tuvalet eğitimini vermemizi zorlaştıracaktır.

• Tuvalet eğitiminde en önemli nokta, eğitim boyunca olumlu bir tutum izlenmesi olacaktır. Çocuğa tuvaleti kullanma becerisi herhangi bir beceriyi öğretiyormuş gibi öğretilmelidir. Çocuğa bağırma, çağırma, kızma, ceza verme hatta ve hatta olumsuz bir bakış, memnuniyetsiz yüz ifadesi bile çocuğu olumsuz yönde etkiler ve süreç zorlaşır.

• Çocuklarda kaka tutma davranışları gözlemlendiğinde, beslenme alışkanlıkları da gözden geçirilmeli, abur cubur odaklı, yağlı beslenme engellenmelidir. Bağırsakları harekete geçirici yiyecekler tercih edilmelidir. Aynı zamanda tuvalet eğitimi konusunda bir uzmandan yardım alınmalıdır.” diye konuştu.