Giriş
Deprem felaketinin ardından yüz binlerce kişi işsiz kaldı ve farklı bölgelere göç etti. Afetin ardından o bölgenin yeniden kalkınması gerekiyor. Depremzedelerin ise yaralarını sarması ve iş hayatında aktif yer alması için ek kontenjan, teşvikler, uzaktan çalışma modelleri gibi çözüm önerileri getiriliyor.
‘Güçlü Dayanışma, Mesleki Gelişim’ mottosuyla faaliyet yürüten İnsan Kaynakları Meslek Derneği (İKMD), merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan, 10 ilde can kayıpları ve yıkıma yol açan deprem felaketinin ardından çalışma hayatına yönelik 20 maddelik bir bildirge yayınladı. Tüm afet durumları için işverenin ve çalışanların haklarını belirleyen maddelerin çalışanların sözleşmelerine tanımlanması gerektiği belirtilen bildirge, depremzedelerin yeniden iş hayatına uyum sağlamalarına yardımcı olmak, işverenlerin ve kamu kurumlarının bu zorlu süreçte depremzedelere destek olmalarını teşvik etmek adına iş dünyasına yönelik bir yol haritası sunuyor.
AFET FONU OLUŞTURULMALI
Uzun vadeli çözümlerin önemine değinen İKMD Kurucu Başkanı, MAN Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Mustafa İskifoğlu, “Ülkeler, felaketlerden ders aldıkça, afet yönetimi uygulamalarını yeniledi. Bir sonraki afetin ne olacağını ve ne zaman geleceğini bilmiyoruz ama etkisini en aza indirmek için harekete geçebiliriz. Depremzedelerin hayatlarını yeniden kurabilmeleri için işe ve normal hayata geri dönmelerine yardımcı olmak öncelikli hedefimiz” dedi. İnsan Kaynakları Meslek Derneği İcra Kurulu Üyesi, Stratejik Yönetim Danışmanı Canan Duman da “Şirketler, faaliyetlerini aksatacak bir afet gerçekleşmeden önce gelir elde edememe durumuna karşılık bir kenara bir afet fonu ayırmalı” dedi. İşte İKMD’nin deklarasyonu:
BÖLGEYE YATIRIM TEŞVİKİ
1-İşverenler ve kamu kurumları, çalışanların iş sözleşmelerine tüm afet durumları için işverenin ve çalışanların haklarını belirleyen maddeleri tanımlamalı.
2-İşverenler depremde işini kaybedenlere yönelik öncelikli istihdam politikalarını belirlemeli, işe alımlarda depremden etkilenenlere öncelik verilmeli.
3- 4857 sayılı İş Kanunu’nun 30’uncu maddesinde yer alan; 50 ve üzeri işçi çalıştıran özel sektör iş yerlerinde yüzde 3 engelli çalıştırma yükümlülüğü gibi, işverenlere belirli oranda depremzede çalıştırma yükümlülüğü getirilmeli.
4-7103 ve 7166 sayılı kanunlar kapsamında 4447 sayılı Kanun’a eklenen geçici 19’uncu maddede olduğu gibi depremzedeler için ücret desteği ve sigorta prim desteği uygulaması hayata geçirilmeli.
5- 6486 sayılı Kanun kapsamında olan 6 puanlık bölgesel teşvik uygulaması, depremin yaşandığı 10 ilde tekrar uygulanmalı.
6- Afet bölgesindeki demografik yapıyı korumak için depremden etkilenen 10 ilde istihdam koşullarının sağlanmasına yönelik teşvik ve çalışmalar ivedilikle başlatılmalı, deprem bölgesinde zarar gören işletmeler desteklenmeli.
7-İşverenlerin halihazırda var olan yatırım planlarını afet bölgelerinde gerçekleştirmeleri durumunda teşvik sağlanmalı.
DEPREMZEDEYE EK KONTENJAN
8-Depremzedeler için korona gerekçeli uygulanan Kısa Çalışma Ödeneği uygulaması başlatılmalı.
9-5510 sayılı Kanun’un Ek 23’üncü maddesinde yer alan, maden işlerinde meydana gelen iş kazaları sonucunda vefat eden sigortalının; genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığı nedeniyle prim ve prime ilişkin her türlü borçların terkin edilmesi ve ölüm tarihinde sigortalıya ilişkin şartlar aranmaksızın hak sahiplerine aylık bağlanması uygulaması, depremde hayatını kaybedenlerin hak sahipleri için de uygulanmalı.
10-Depremden etkilenen illerde ihtiyaç duyulacak işgücü için İşkur il müdürlüklerinde başvuru merkezlerinin oluşturulmalı. Afet bölgesinde faaliyet gösteren işverenler için tüm iş arama sitelerinde ücretsiz işe alım ilanları yayınlanmalı.
11-Türkiye İş Kurumu’nda depremzedelere yönelik ayrı özgeçmiş havuzu oluşturulmalı ve önceliklendirilmeli.
12-İstihdam sürecinde mesleki eğitime ihtiyaç duyan depremzedeler için özel burslar ve ek kontenjanlar sağlanmalı.
13-Özel sağlık sigorta şirketleri ve Sağlık Bakanlığı tarafından, sağlık sigortalarını destekleyici politikalar belirlenmeli, depremzedelerin ve birinci derece yakınlarının 1 yıl boyunca sağlık giderleri karşılanmalı.
UZAKTAN ÇALIŞMA MODELİ
14-Şirketler elementer (hayat dışı) sigortalı olmaya özendirilmeli. Sigortalı olan işletmelerin mevcut sigorta poliçeleri incelenerek afet durumlarını kapsayacak şekilde genişletilip güncellenmeli.
15-İşverenler afet prosedürlerini oluşturmalı, ayni ve nakdi yardımlar, idari izin, afete yönelik ek ödenek bütçe belirlenmeli. Bu yardımlara ilişkin işverenleri teşvik etmek adına gelir vergisi ve sigorta primlerinde muafiyet uygulanmalı.
16-Depremzedeler için uzaktan çalışma modelleri hayata geçirilmeli.
17-İşverenlerce depremzedelere yapılan her türlü nakdi veya ayni yardımlara depremzedelerin vergi dilimlerinin değişmemesi ve yıl içerisinde daha yüksek oranda vergi kesintisi uygulanarak mağduriyet oluşmaması adına gelir vergisi ve sigorta primleri açısından muafiyet uygulanmalı.
18-4857 sayılı İş Kanunu’nun 40’ıncı maddesinde yer alan; “iş yerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler dolayısıyla çalışamayan veya çalıştırılmayan işçiye bu bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenmesi” hükmündeki 1 haftalık süre depremzedeler için uzatılmalı.
19-İşletmelerin afet fonu oluşturması teşvik edilmeli.
20-İşletmeler acil durum planı hazırlamaya yönlendirilmeli.
