Giriş
Mutfakların vazgeçilmezi domates... Yaz ayları fiyat olarak en hesaplı olduğu dönem. Ancak şu anda bile marketlerde 9-10 liralık fiyatlara rastlamak mümkün. Pazarlarda ve seyyar satıcılarda ise durum farklı. 4 kilosu 10 lira, 3 kilosu 10 lira gibi bütçe dostu fiyatlar bulursanız kaçırmayın. Bolca alıp kış için dondurun...
YILDA 12 MİLYON TON ÜRETİM
Türkiye’de yılda yaklaşık 12 milyon ton domates üretiliyor. Bu üretimin 9 milyon tonu yurtiçinde tüketiliyor. Kişibaşına tüketim ise 110-120 kilogram seviyesinde. Kabaca bir ailenin haftada 5 kilogramdan yılda 250-300 kilogram tükettiğini söyleyebiliriz. Fiyatlar yıl içinde değişkenlik gösterse de ortalama market fiyatları 7-8 lira seviyelerinde seyrediyor. Yazın ortasında bile fiyatlar bu yıl maalesef çok düşmedi. En ucuzunun kilosu 5 lira. Pembe domates, kokteyl veya salkım almak isterseniz fiyatlar 10 liraya çıkıyor. Kışın bu fiyatların daha da üzerini görmek mümkün.
SADECE DOMATESE 2000 LİRA
Ortalama bir hesapla bir aile sadece domates için yılda 1.800-2.000 lira civarında para ödüyor. Ama biraz hesap yapıp tasarrufun formülünü bulanlar faturayı düşürebiliyor. Peki nasıl? Her yıl ağustos ve eylül aylarında bu köşede kışa hazırlık tüyoları vermeye çalışıyoruz. Bu yöntemlerin merkezinde ise yazlık gıdaları lezzeti zirvedeyken ucuza alıp porsiyonlar halinde dondurmak yer alıyor. En çok tükettiğimiz gıda olan domates için de bu kural geçerli ve işlem çok da basit.
SEYYAR YA DA AKŞAM PAZARI
Domatesleri ucuza almak için pazar ve seyyar satıcı alternatifini değerlendirmekte fayda var. Ayrıca tatil için gidilen yöreden dönüşte ucuza bulunan ürünü getirmek de mümkün. Şu sıralar İstanbul içinde seyyar satıcılar Çanakkale domatesini kilosu 2-2.5 liradan veriyor. Hafta başında 4 kilo iri Çanakkale domatesini 10 liraya aldım. Üstelik kasa kasa satıyorlar. Pazarlarda da fiyatları inceledim. Orada da cins ve kalitesine göre fiyat 3-5 lira arasında değişiyor. Akşam pazarında ise daha düşük fiyatlara rastlamanız mümkün. Bu yolla sadece domatesten hanebaşına yılda 1.000-1.200 lira civarı kâr mümkün.
DOĞRANIP ÇİĞ HALDE SAKLANIR
Sebzelerin çoğu zaten kabuğu soyulup istenen boyutta kesildikten sonra çiğ olarak saklanabiliyor. Derin dondurucuda sebzeler 12 aya kadar hatta daha fazla (domates için bizzat denedim) dayanıyor. İhtiyaç durumunda, çözülmesini beklemeden yemek yaparken hemen kullanabiliyorsunuz. Böylece zamandan da önemli tasarruf sağlıyorsunuz. Tadı da aynı yaz döneminde yediğiniz tat.
Yaz güneşinde olgunlaştığından daha az ilaç ve gübre içeriyor. Derin dondurucuların yıllık elektrik tüketimi ise büyüklüğüne göre 220-250 kilovatsaat. Yani yıllık harcadığı elektrik 200-220 lira arasında. Şimdiden alıp saklayacağınız sebze ve meyvenin tadı ve fiyatı bu aradaki maliyeti fazlasıyla karşılayıp sizi artıya geçiriyor.
MUTLAKA PORSİYON HALİNE GETİRİN
Domatesin dışında taze fasulye, sivri ve dolmalık biber ile patlıcanı da uygun boyutlarda doğrandıktan sonra kilitli poşete veya buzdolabı poşetine porsiyonlar halinde koyup dondurabilirsiniz. Şu sıralar patlıcan ve biber de bol. Kilogram fiyatları 5-10 lira arasında değişiyor.
Ancak kış aylarında arz az olduğundan bu fiyatların katlanması muhtemel. Dolmalık biberi içini temizleyip güzelce paketleyip direkt buzluğa atmanız yeter. Sivri biberleri de porsiyonlar halinde yemekte kullanacağınız büyüklükte kesip dondurun.
ALIRKEN VE PAKETLERKEN ŞUNLARA DİKKAT EDİLMELİ
BU YIL HASAT ERKEN BİTECEK
Bu zamanlar domatesin tam olgun olduğu bir dönem. Normalde eylül ekime kadar devam eden hasadın bu yıl aşırı sıcaklar nedeniyle biraz daha erken biteceğiyle ilgili bilgiler geliyor. Yani fiyatlar daha da düşecek, ürün bollaşacak beklentisine kapılmadan biran önce kışlıkları dolaba atma vakti. Şimdi gelelim domateslerin derin dondurucuya nasıl koyulması gerektiğine.
SOYARKEN 30 SANİYE KURALI
Alırken, iri ve sulu olgun domatesleri seçin. İyice yıkadıktan sonra kabuğunu soyun. Tek tek kabuğunu soymak biraz zahmetli olabilir. Bunun yerine alt tarafına bıçakla ‘+’ şeklinde çizik atıp kaynar suda 30 saniye tuttuktan sonra domatesleri buzlu soğuk suya alın ve kabuğu elinizle sıyırın. İsterseniz küp küp doğrayın, isterseniz mutfak robotundan geçirip püre haline getirin. Burada planlamayı nasıl kullanacağınıza göre yapın. Küp ya da püre haline getirdiğiniz domatesleri kullanacağınız miktarlarda poşetlere koyun.
POŞETTEKİ İNCE HESAP
İstediğiniz boyuttaki buzdolabı poşetlerini (kilitlisi de olabilir) seçtikten sonra bir kepçe yardımıyla domatesleri doldurun. Doldurduktan sonra poşetleri ince hale getirin. Sonra ağzını içinde hava kalmayacak şekilde bağlayın. Poşet içinde hava olmazsa daha uzun süre dayanır. İnce kalıplar halinde dondurulan domatesler çözdürülürken zaman kazandırır ve dolabınızın düzgün olmasını sağlar. Paketlenmiş domatesleri dolaba olduğu gibi koyabilirsiniz. Ayrıca doğranmış domatesleri minik kek kalıplarına koyup donduktan sonra poşetlemek gibi çözümler de var. Ama en pratiği buzdolabı poşetinde dondurmak.
BAŞKA NELERE YER VAR?
Yazın yetişen tüm sebzelerin tadı farklı. O yüzden istediğinizi dondurup stoklayabilirsiniz.
Maydanoz: İnce ince kıydığınız maydanozları buz kalıbına yerleştirin. Üzerini kapatacak kadar da su ekleyin ve derin dondurucuda dondurun. Ardından çıkarıp buzdolabı poşetlerine yerleştirin. Çorbada veya köftede ihtiyaç halinde buz halindeki maydanoz kalıplarını kullanabilirsiniz.
Soğan: Hasat edildiği ve depolara kaldırılmadığı şu dönem soğanın da en lezzetli ve kaliteli olduğu dönem. Kilogram fiyatı da pazarda 2-2.5 lira civarı. Kabuğunu soyup rondodan geçirdiğiniz soğanları aynen domateste olduğu gibi kullanacağınız kadar poşetlere koyup dondurmanız yeterli.
Taze fasulye: Fasulyeleri doğradıktan sonra porsiyonlara alıp direkt dondurabilirsiniz.
Patlıcan: Kabuklarını dilediğiniz şekilde soyup istediğiniz büyüklükte kesin. 2-3 dakika kızarttıktan sonra soğutup, poşetleyip dondurucuya atın. Patlıcanlar közlenerek veya fırınlanarak da saklanabilir.
