Giriş
Kahramanmaraş’ta, yaklaşık dokuz saat arayla meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki depremin üzerinden neredeyse iki hafta geçti.
İki haftadır yüreğimiz acıyor, uykularımız düzensiz, günlerimiz gergin ve mutsuz. İnsanların yardım çığlıkları bir an olsun kulaklarımızdan gitmiyor.
Yaşanan felaket öylesine geniş bir coğrafyayı ve o kadar çok insanımızı etkiledi ki 86 milyon tek yürek olsa da dünyanın neredeyse tamamı yardımımıza koşsa da her yere yetişmek, her soruna çare üretmek mümkün olamadı.
İşin insani boyutunun yanında ekonomik boyutu henüz net olarak ve açık açık konuşulmamakla birlikte o cephede de durum pek parlak değil.
EKONOMİK ETKİ
ABD’li yatırım bankası JP Morgan, deprem felaketinin sadece bina ve altyapıya verdiği doğrudan hasarın 25 milyar dolar seviyesinde olacağı tahmininde bulundu. Bu rakam gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 2.5’ine denk geliyor.
Gelelim verilerle depremin ekonomik etkilerine...
Depremin etkilediği 10 ilin nüfusu 13.5 milyon. Türkiye nüfus toplamındaki payı yüzde 15.7.
Bu 10 il, Türkiye’nin toplam gayri safi yurt içi hasılasının yaklaşık yüzde 9’unu gerçekleştiriyor.
Türkiye ekonomisinde 2021 yılında gerçekleşen yüzde 11.4 olan büyümeye bu 10 il 1.15 puan katkı yaptı.
Bölgenin ülke tarımına katkısı yüzde 15 dolayında.
Pamuk üretiminin yüzde 62’si, portakal üretiminin yüzde 30’u, mandalina üretiminin yüzde 62’si, limon üretiminin yüzde 30’u, greyfurt üretiminin yüzde 82’si, buğday üretiminin yüzde 18’i, mısır üretiminin yüzde 32’si, kuru kayısı üretiminin yüzde 48’i, Antep Fıstığı üretiminin yüzde 75’i, zeytin üretiminin yüzde 17’si bu bölgede gerçekleştiriliyor.
Şekerpancarı, üzüm, elma, şeftali, arpa, domates başta olmak üzere çeşitli sebzeler bakımından da verimli ve zengin bir bölgemiz.
Bölgede tarımsal arzın azalmasının, ülkenin yıllık yüzde 70’lere ulaşan gıda enflasyonunun tırmanışına yol açması da bekleniyor.
Depremzede 10 il, 2022 yılında Türkiye’nin toplam 254.2 milyar dolarlık ihracatının yüzde 8.5’ini gerçekleştirdi.
Bölgenin ihracat gücünde geçici olarak yaşanacak kayıp, Türkiye’nin cari açığı açısından önemli bir dezavantaj oluşturması bekleniyor.
Toplam ekonomik maliyetin ise 85 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.
Tüm bu verileri, vahim tablonun bilinmesi amacıyla paylaşma gereği duydum. Ama bunlar çözümü uzun sürse de el birliğiyle çözebileceğimiz, ülkece kemer sıkarak üstesinden gelebileceğimiz şeyler.
Geri döndürülmesi çok daha zor olan ise o bölgenin güzel insanlarının yarattığı sinerji...
Sosyal hayattan sanata; mutfak kültüründen inanç zenginliğine kadar eşsiz bir coğrafyanın sadece yapılacak yeni binalarla değil insanlarıyla birlikte ayağa kaldırılması büyük önem arz ediyor.
DAYANIŞMA ŞART
Bunun için de bölgenin demografik yapısının korunması, yaşanan depremin acısıyla doğup büyüdükleri kentleri terk etmek zorunda kalan insanların geri dönmeye teşvik edilmeleri gerekiyor.
Bu da ancak ve ancak uzun vadeli ve kapsayıcı destekleme politikaları ile mümkün olabilir ve sadece hükümetin, sivil toplum kuruluşlarının çabasıyla değil tüm toplumun dayanışmasıyla başarılabilir.}
