Yeni hükümet… Yeni dönem mi?

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görevlendirdiği bakanlar kurulunun üyelerini tanımaya, kendimce anlamaya çalışıyorum. Parlamenter Sistem'den farklı olarak bakanlar bu sistemde Meclis içinden seçilmiyor. Bakan olarak atanan kişi milletvekilliğinden ayrılmak zorunda. Amerika’daki Başkanlık sisteminde bakanlara “sekreter” deniyor. Çünkü o makama Başkan tarafından getiriliyorlar ve başkana karşı sorumlular. Onun görevlendirmesiyle işe başlıyorlar. Ancak ABD Başkanı’nın birlikte çalışacağı bakanı, istediği bürokratı göreve getirebilmesi için Senato’dan onay alması gerekiyor. Senato’nun “Hayır” dediği kişi o göreve getirilemiyor.

Bu atamalardaki ilke, mutlak “meclis denetimi.” Bizdeki sistemin önemli farklarından biri, Cumhurbaşkanı’nın, ABD Başkanı'ndan daha geniş yetkilere sahip olması. Türkiye’de, bürokrasi üst kademe atamaları bütünüyle doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından yapılıyor. Valiler, büyükelçiler, bakan yardımcıları, genel müdürler, herhangi bir ön denetim gerekmeden Cumhurbaşkanı tarafından seçiliyor. ABD’deki sistemde güçlü bir Meclis denetimi var. Atamalarda son sözü Meclis yani Senato söylüyor. En azından ABD’deki Senato denetiminin bir benzerinin bizim sistemimize de girmesi, “kuvvetler ayrılığı” ilkesi açısından olmazsa olmaz bir ihtiyaç.

Ekonomi ve Avrupa Birliği

Son bakanlar kurulu listesinin, yeni bir siyasi yönelim içerip içermediği konusunda sorular soruluyor. Maliye, İçişleri ve Dışişleri gibi üç kritik bakanlıktaki yeni isimlerin bir değişime işaret ettiği söyleniyor. Mehmet Şimşek, daha önceki hükümetlerde savunduğu ekonomik çizgi nedeniyle anlaşmazlığa düşmüş ve bakanlıktan ayrılmıştı. Şimdi nasıl bir yol izleyecek? İçişleri Bakanlığı'na atanan İstanbul Valisi Ali Yerlikaya’nın ilk açıklamasında söylediklerine bakalım…

“Temel referansımız hukuk ve insan haklarıdır. Bundan asla taviz verilmeyecektir.” Yerlikaya, İstanbul Valiliği döneminde makul bir yöneticiydi. Hakan Fidan’ın Dışişleri Bakanlığı da dış politikada bir değişikliğe işaret olarak değerlendiriliyor. Özellikle Ortadoğu coğrafyasını iyi bilen deneyimli bir isim. Çözüme katkılarda bulunabilir. Birçok yorumcu bu hükümet listesinin farklı (ve daha ılımlı) bir eğilimi yansıttığını düşünüyor. Ekonomide normale dönülebilir mi? Avrupa Birliği ile yürütülen müzakereler yeniden canlanabilir mi? En azından daha sıcak bir diyalog başlayabilir mi? Suriye’de bir anlaşma zemini oluşabilir mi?

ABD Başkanı Biden’in “İsveç’in NATO üyeliği önümüzdeki günlerde çözülecek” demesi dikkat çekici. Cumhurbaşkanı’yla bunun konuşulduğu izlenimi var. Belli ki bir uzlaşma ve anlaşma çabası gösteriliyor. Kabinede tek bir kadın bakan bulunması ve onun da kadınlardan sorumlu olması, sağlıklı bir durum değil. Meclis’te kadın oranımız bu seçimlerde yüzde 21’e ulaştı. Durum böyle iken kabinede kadın bakanların daha fazla sayıda olması beklenirdi. Dünyadaki kadın bakan oranı 2023 yılı itibariyle yüzde 23 ortalamaya yükseldi. 13 Avrupa ülkesinde ise kadın bakanların sayısı erkek bakanların sayısını aştı. Dünya ortalamasına yakın rakamlara ulaşmak dileğiyle.