Giriş
Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Oktay Demirkesen anlatıyor
İDRAR KAÇIRMANIN SEBEPLERİ NELERDİR?
Eğer mesane (idrar torbası) veya mesane çıkımında idrar biriktirmeyi engelleyen bir durum varsa idrar kaçırma ortaya çıkar. Başlıca sebepler şunlar: Mesanenin genişlemesine engel olan bazı hastalıklar. Mesane dolarken oluşan istemsiz kasılmalar. İdrar birikirken kapalı kalamayıp idrar sızdıran mesane çıkım yetersizliği.
KİMLERDE DAHA SIK GÖRÜLÜR?
İdrar kaçırma kadınlarda daha sık. Bunun dışında ilerleyen yaş, şişmanlık, gebelik, doğum sayısı ve doğum şekli en iyi bilinen risk faktörleridir. Normal doğum, şeker hastalığı gibi metabolik hastalıklar, fiziksel kısıtlılık veya zihinsel bozukluklar idrar kaçırma riskini artırır.
HANGİ YAŞLARDA SIKLAŞIR?
‘Stres tipi’ yani aksırma, hapşırma, gülme veya spor yapma gibi efor sırasında görülen idrar kaçırma 30-50 yaş arası kadınlarda daha sık. ‘Sıkışma tipi’ idrar kaçırma ileri yaşlarda her iki cinste de eşit oranda görülüyor. Bu arada yaşla birlikte idrar kaçırmaya sebep olan diğer hastalıkların da görülme sıklığı artıyor. Örneğin diyabet ya da Alzheimer gibi zihinsel bozuklukların artışı dolaylı olarak idrar kaçırma sorununu da artırıyor.
FAZLA KİLONUN ETKİSİ NEDİR?
Şişmanlık çok önemli bir risk faktörü. Özellikle morbid obez yani vücut kitle endeksi 30’un üstünde olanlarda kilo vermek idrar kaçırmayı anlamlı oranda azaltıyor, uygulanacak tedavinin başarısını artırıyor.
İDRAR KAÇIRMANIN ÖNCÜ BELİRTİLERİ VAR MI?
Sık idrara çıkma, gece idrara kalkma veya sıkışarak tuvalete zor yetişenlerde idrar kaçırma sık görülür. Hatta bu yakınmaların tümünün veya bazılarının bir arada görüldüğü duruma ‘aşırı aktif mesane’ diyoruz. Bu yakınmaların tedavi edilmesiyle idrar kaçırma engellenebilir.
HASTANIN YAŞAMI NASIL ETKİLENİR?
İdrar kaçırma için en önemli konu hayat kalitesinin etkilenmesidir. Hasta sokağa çıkamaz, sanat aktivitelerine katılamaz, toplantılara gidemez hale gelebilir. Eğer çalışıyorsa iş verimliliğini azaltan sonuçları olabilir, işi sürdürme koşullarını zorlayabilir. İdrar kaçırmadan utanma veya cinsel yaşamın etkilenmesi nedeniyle aile içinde dahi sorunlara yol açabilir. Tüm bunlar nedeniyle idrar kaçırma, zamanla ağır psikolojik sonuçları olan bir durum haline gelebilir.
İDRAR KAÇIRMA YAYGIN BİR SORUN MU?
Evet, oldukça... Kadınlarda yüzde 25-45 arasında görülüyor. Bu kadar geniş aralığın olmasının nedeni idrar kaçırma tanımlamasının farklı olması. Aslında bir damla bile idrar sızıntısını idrar kaçırma olarak kabul etmeliyiz. Fakat burada önemli olan idrar kaçırma şiddetinin ve sıklığının hastayı rahatsız edecek düzeyde olup olmadığı. Sorun şu ki rahatsız olan hastalarının oranı çok yüksek, tedavi için başvuru oranı ise çok düşük (yüzde 12).
TEŞHİS SÜRECİ UZUN MU?
Hayır, değil. İlk sorgulamada idrar kaçırmanın tipi, sıklığı, şiddeti ve hayat kalitesine etkisi öğrenilir. Hastanın öyküsü alındıktan sonra fizik muayene ve idrar tetkiki ile tanı süreci tamamlanır. Ama cerrahi tedavi düşünülüyorsa tüm alt üriner sistem işlevini ortaya koyan ürodinamak değerlendirme istenir.
BU DEĞERLENDİRME NASIL YAPILIR?
Mesane ve karın içi basınçları ölçerek mesane ve mesane çıkımını değerlendirilir. Bunu yanında idrar akım hızı, geride kalan artık idrar ölçümü, işeme günlüğü gibi testler var. Bu tetkikler sayesinde idrar kaçırmanın nedeni daha net ortaya konulur.
İDRAR KAÇIRMANIN 4 TÜRÜ VAR
Stres tipi: Eforla yani hareketle, spor yaparken, aksırma veya öksürme ile ortaya çıkar. En sık görülen idrar kaçırma tipidir. 30-50 yaş arasında daha sıktır. Sıkışma tipi: Tuvalete yetişemeden idrar kaçırmadır. Sıkışma derken normalden farklı engellenemeyen bir sıkışmadan bahsediyoruz. Karışık tip: Stres tipi ve sıkışma tipinin bir arada olmasıdır. Taşma tip: İdrarı boşaltamayan ve hep içi dolu kalan mesaneden damla damla idrar kaçar. Genellikle sebep prostat büyümesi nedeniyle mesanenin yorulması ve artık kasılamamasıdır
