Eğitim toplumu değiştirebilir mi?

Yazdığı kitapları birçok dile çevrilen, eğitim reformlarıyla ilgili görüşleri dikkatle takip edilen dünyaca ünlü eğitimci Prof. Dr. Micheal W. Apple, mesleki yaşamına Amerika Birleşik Devletleri’nin New Jersey eyaletinde öğretmen olarak başladı. 1970’ten bu yana Wisconsin- Madison Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak çalışıyor. 20. yüzyılın en etkili 50 eğitim yazarından biri olarak gösterilen Prof. Apple, dünyada eleştirel eğitimin öncü isimlerindendir. Prof. Apple, eğitimin toplumsal değişimin bir aracı değil, alanı olduğunu belirtiyor.

Eğitim, toplumu şekillendirmenin en kolay yoludur çünkü toplum okulun bir parçasıdır. Apple’a göre “Eğitimin toplumu değiştirme gücü var mıdır” sorusunun cevabı binlerce kez verildi. Burada önemle üzerinde durulması gereken esas nokta, ‘eğitimin toplumu hangi yönde değiştirdiği’ sorusuna verilecek yanıttır. Prof. Apple, neoliberal eğitim politikalarının eğitimi sürekli geriye götürdüğünü belirtiyor.

Neoliberal düşünce için tek tip toplum aynı zamanda en kolay yönetilen toplum anlamına gelir. Paranın hakim olduğu eğitim sisteminde, yalnızca istenilen sınıfın istenilen eğitimi alması sağlanır. Böyle bir ortamda, yoksullar sadece kendilerine sunulan eğitimle yetinmek durumunda kalır. Prof. Apple, “Sağlıklı toplumların temelleri doğru eğitim ile atılır.

Okullar, ülkelerin resmi bilgi aktarımını sağlayan, öğrencilerin kimliklerini oluşturan, sosyal gelişimin bir parçası olan ve öğrenmenin sürekli geliştirildiği alanlardır. Okulların, toplumdan ayrı düşünülmesi ve bundan bağımsız bir eğitim sisteminin oluşturulması mümkün değildir. Burada eğitimcilerin üzerine düşen görevler vardır. Eğitimciler, öğrencilerine müfredattan ziyade hakikatleri aktarmalı, demokratik eğitim hakkının savunucusu olmalı ve öğrencileri için bir rol model olmalıdır” diyor.

Prof. Apple’a göre, eğitim siyasi bir etkidir. Günümüzde kâr yaratmayan insanlar, toplumda bir kenara itiliyor. Prof. Apple, toplumun neoliberal politikalara olan esaretine vurgu yapıyor ve her şeyin maddi değerler üzerinden ölçüldüğü bir çağa dikkat çekiyor. Prof. Apple’a göre, günümüz eğitim sisteminde bireysellik ön plana çıkartılıyor, toplum için çalışan değil kendilerini kurtarmak için çalışan bireyler yetiştiriliyor, oysa toplumsal bilinci canlı tutmak gerekiyor.

Türkiye’de eğitim konusunda büyük bir heyecan var. Her yıl milyonlarca çocuk eğitime katılıyor. Ancak Türkiye’de, eğitimde özelleştirme ön planda. Bu nedenle zengin ile yoksul çocuk arasındaki makas da açılıyor. Neoliberal eğitim sisteminde sorumluluk genellikle özel sektöre aittir. Böyle bir sistemde sadece öğrenciler değil, öğretmenler de sürekli yarış içinde. Başarı sadece test sonuçlarına göre değerlendiriliyor.

Bu yüzden öğretmenler, öğrencileri sanat ve bilim açısından donanımlı hale getirmekten çok, test sonuçlarını yükseltme çabası içerisine giriyor. Sınavlar üzerinden şekillenen bir eğitim sisteminde, herkes aynı sınavlar üzerinden değerlendiriliyor. Başarı tanımı sadece sınavlar üzerinden yapıldığı için, öğrencilerin sadece sınavda sorulan bilgilerden sorumlu olması gerekiyor. Bu durumda ne yazık ki tek yönlü insanlar yetişiyor…