Dükkan kira artışında bu orana dikkat!

30 Nisan 2023’te yıllık dükkan kiramı toptan ödedim. Bir yılın sonunda yıllık TEFE-TÜFE oranına göre kiram kaç liradır? Dükkan sahibim yüzde 72 dedi. Bu oran her ayın sonu itibarıyla mı tespit edilir yoksa yıllık olarak mı? M.C

Okuyucumun sorusunda belirsizlik var. Bu nedenle ben genel durumu açıklayayım, kendisi durumuna tatbik etsin. Kirasını bir yıllık olarak bu yılın nisan ayında ödemiş, bir yılın sonunda kirasının ne olacağını sormuş. Önce şunu hatırlatayım, 2023’te ve Temmuz 2024’e kadar yüzde 25 arttırılacak kiralar meskenler için getirilmiş kuraldır. İşyerleri bunun dışındadır. İşyerleri için kira sözleşmesindeki artış şartına bakılabilir, bunun tatbiki mümkün değil ise TÜİK-TÜFE 12 aylık ortalamalara bakılır. Okuyucumun söylediğine göre kira yılı başlangıcı nisan ayı ise Nisan 2024’te zam yapacaktır. Bunun için de Nisan 2024’ün TÜİK endekslerine bakılacağı için, o tarihte yayınlanacak endeksler geçerli olacaktır. Dolayısıyla bugünden artış oranını bilmek mümkün değil. Şayet problem Nisan 2023 için çıkmış ise bu ay için 12 aylık ortalama yüzde 67.20’dir.

Okuyucum ÜFE-TÜFE olarak bir ifade kullanmış. Bir kira sözleşmesinde kira artırımı için ÜFE-TÜFE şeklinde bir ifade kullanılmış ise bu hesaplamaya elverişli bir ifade değildir. Hesaplamaya elverişli olmayan ifadelerin varlığında bunlar yokmuş gibi kabul edilir. Zira bu ifadedeki TÜFE için hangi oran kullanılacak belli değil. Zira her ay ilan edilen oranla, bir önceki aya göre artış, geçen yılın sonuna göre artış, geçen yılın aynı ayına göre artış ve 12 aylık ortalamalara göre artış olarak dört rakam halinde ilan olunur. Sadece TÜFE yazarsanız bu dört rakamdan hangisi tatbik edileceği belirsizdir. Hele hele ÜFE-TÜFE yazarsanız aradaki (-) işaretin neyi ifade ettiği ikinci bir belirsizliktir. Bu ifade çoğunlukla doğru olarak şöyle yazılır: TÜİK 12 aylık ortalamalara göre ÜFE+TÜFE/2. Bu ifade hesaplamaya elverişlidir ve tatbiki mümkündür. Bu nedenle okuyucum durumundakiler Borçlar Kanunu 344’üncü maddedeki artış şartlarına tabi olurlar. Mesela temmuz ayı için bu şart yüzde 57.45’tir.