Giriş
Yazar ve şarkıcı Ömür Gedik’in alışveriş merkezinde şort giymiş bir kadın ile ilgili yazdığı “İstanbul AVM’lerindeki bazı kızların şortlarının boyu gerçekten ayıp sınırını aşmış” şeklindeki tweet’i, 82 yıldır süren şort tartışmasının fitilini bir kez daha ateşledi.
Evet, 82 yıldır sürüyor. 1937’de iki şortlu kadının Toronto’da yolda şortlarıyla yürümesiyle başladı her şey.
O güne kadar kadınlar, ancak spor müsabakalarında ya da plajlarda şort giyebiliyordu. Şort kimi zaman modanın en gözde parçası oldu, kimi zaman gözden düştü. Ama her zaman gündemde kaldı. Gelin, şortun kısa tarihine bir göz atalım...
İKİ KAHRAMAN KADIN
Öncelikle kendi görüşümü baştan belirteyim. Kimin ne giydiğine hiç kimse karışamaz. Kadınların birçok hakkı zaten büyük mücadelelerle elde ettiğini biliyoruz. Şort giyebilmek için de yine mücadele ettiklerini tarih gösteriyor.
Yıl: 1937.
Yer: Kanada’nın Toronto kenti.
Tarihte ilk kez iki kadın şortla caddede dolaşıyor. Bu durum büyük kaos yaratıyor. İki araç kaza yapıyor. Erkekler yolun ortasında durup şortlu kadınlara sanki uzaydan gelmişler gibi bakıyor.
MODAYA İLK ADIM
1950’lerde İngiliz moda tasarımcısı Mary Quant, ilk kez mini etekleri ve şortları birer moda ürünü olarak tasarlayınca dünya ayağa kalktı. Özellikle Marilyn Monroe ve Rita Hayworth gibi dönemin en ünlü kadın aktrislerinin şortla verdikleri pozlar modanın kısa sürede yayılmasını sağladı.
1960’larda artık kadınlar mini eteği de şortu da rahatlıkla giymeye başlamışlardı. Özellikle 60’ların sonunda ‘hippilik’ akımının yayılmasıyla şortlar modanın vazgeçilmezleri arasına girdi.
ÜLKESİNE GİREMİYOR
Şort giydi diye belediye otobüsünde bir erkekten tekme yiyen Ayşegül Terzi’yi unutmadık. O tekmeyi atan adam hapis cezası aldı. Katı şeriat kurallarıyla yönetilen İran’da elbette kadınlar sokakta şort giyemiyor.
İranlı boksör Sedef Hadim, Fransa’da bir maça dizinin altına kadar inen şortla çıktı. Maçı kazandı ama o şort başına bela oldu. 24 yaşındaki Hadim hakkında, kıyafet kuralları ihlalinden yakalama kararı çıktı. Bunun üzerine ülkesine dönemedi, Fransa’da kaldı.
FİLİZ AKIN MODASI
Türkiye’de şortların meydana çıkması için 1970’lere gelinmesi gerekiyordu. 1950’lerde ve 60’larda, Moda ve Caddebostan plajlarında Türk kadınları şort giyseler de sokaklarda giymeye cesaret edemiyorlardı. 1971’de Ses Dergisi’nin kapağında, şortlu Filiz Akın fotoğrafı vardı.
Filiz Akın, o pozları, Fransa’dan aldığı şortlarla vermişti çünkü henüz Türkiye’de şort üretimi de yoktu. Filiz Akın röportajında, “Şort uzun yıllardan beri sayyelerde kullanılıyordu.
Artık en ciddi toplantılarda bile mini şortlu hanımları görüyoruz” diyordu. Bu röportajdan sonra mini şort Türkiye’de ‘Filiz Akın modası’ olarak anıldı. 1972’de şortu Ajda Pekkan giymeye başladı. Şort artık, Türkiye sokaklarındaydı.
O BİR RADİKAL
1970’ler, Türkiye’de mini şortun altın yıllarıydı. Filiz Akın ve Ajda Pekkan’ın ardından başta Türkan Şoray, Hülya Koçyiğit, Filiz Akın gibi oyuncular, Gönül Yazar, Emel Sayın gibi ses sanatçıları şortu her fırsatta giydi.
Zeki Müren’in giydiği şort ise tam bir sansasyon yarattı. Yaptığı her şeyle tam bir radikal olan Zeki Müren 1971’de mini şortla sahneye çıktıktan sonra şöyle dedi: “ Halkın tepkisinin ne olacağını hiç bilemiyordum... Ama halk çok tuttu. Görenin, o anda orada, o atmosferin içinde bulunanın fikri önemlidir efendim. O beğeniyor mu tutuyor mu, mesele yok..”
